Η Θεσσαλονίκη και οι Βλάχοι

Για την καταγωγή και την προέλευση των Βλάχων έχουν γραφτεί αρκετές θεωρίες και απόψεις. Δυστυχώς, αρκετές από αυτές χαρακτηρίζονται από μια ρομαντική και μάλλον απεγνωσμένη αναζήτηση ένδοξου παρελθόντος και προγόνων. Επιπλέον είναι στενά συνδεδεμένες με πολιτικές σκοπιμότητες και βαλκανικές εθνικιστικές εξάρσεις, κυρίως τις ρουμανικές επιδιώξεις και τον ελληνικό αντίλογο. Η παρούσα εργασία δεν έχει για αντικείμενο την απώτερη καταγωγή των Βλάχων. Και αυτό γιατί όποια και αν είναι η καταγωγή τους δεν φαίνεται να έπαιξε κάποιον ιδιαίτερο ρόλο στη νεότερη εξέλιξή τους. Το ουσιαστικό αντικείμενο αυτής της εργασίας είναι η παρουσίαση των ίδιων των Βλάχων και το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στο «ποιοι είναι» οι Βλάχοι και όχι στο «τι είναι»! Η ταύτισή τους με τα ορεινά δεν πρέπει να εκλαμβάνεται ως ένδειξη στεγανότητας μιας κλειστής και αποκομμένης κοινωνίας. Ανατίθεται, η αρχική και για αιώνες ανάπτυξη των μητροπολιτικών εστιών τους στα ορεινά φαίνεται πως πρόσφερε στους Βλάχους τις καλύτερες ευκαιρίες για διάκριση. Τελικά, η οικονομική και κοινωνική εξέλιξη των διαφόρων βλάχικων ομάδων, και όχι η γλωσσική τους ταυτότητα ή η προέλευσή τους, ήταν ο καθοριστικός παράγοντας που διαμόρφωσε τις σχέσεις τους με τους γείτονές τους και ιδιαίτερα με τους υπόλοιπους Έλληνες. Τα παραδείγματα των βλάχικων εγκαταστάσεων στις πολιτείες της Κεντρικής και της Ανατολικής Μακεδονίας, όπως η Κατερίνη, τα Σέρβια, η Βέροια, η Νάουσα, η Έδεσσα, η Αριδαία, η Γευγελή, οι Σέρρες, η Ηράκλεια, η Αλιστράτη, το Νευροκόπι, η Προσωτσάνη, η Δράμα, η Χρυσούπολη και ιδιαίτερα η Θεσσαλονίκη, αποτελούν μια μεγάλη έκπληξη για τους περισσότερους και καταδεικνύουν την ουσιαστική άγνοια ή, το λιγότερο, τη μερική γνώση γύρω από το «ποιοι είναι» οι Βλάχοι.