Παρακμή και πτώση του θεματικού θεσμού

Σκοπός της μελέτης αυτής ήταν η παρακολούθηση της εξέλιξης του θεματικού θεσμού και κατά τα δύο του σκέλη, τόσο τον διοικητικό όσο και τον στρατιωτικό, ενός θεσμού ο οποίος συνδέθηκε με τις λαμπρότερες ημέρες της βυζαντινής αυτοκρατορίας, αλλά κατέληξε να αποτελέσει ασήμαντο στοιχείο της δημόσιας ζωής της.
Κατά την εξέταση της εξέλιξης αυτής ανέκυψε και ένα ζήτημα θεμελιώδους σημασίας για την κατανόηση της λειτουργίας του θεματικού θεσμού και του όλου συστήματος άμυνας του βυζαντινού κράτους το ζήτημα δηλαδή του τί συνέβαινε όταν οι θεματικές δυνάμεις των στρατιωτών-καλλιεργητών απολύονταν “εις παραχειμασίαν”.
Η έρευνα του ζητήματος αυτού με οδήγησε στο συμπέρασμα ότι κοντά στον κυρίως θεματικό στρατό υπήρχε σε κάθε θέμα και ένας επαγγελματικός μισθοδοτούμενος μόνιμος στρατιωτικός πυρήνας. Ο πυρήνας αυτός εκφράζεται κατά τον 8ο και 9ο αι. με τον όρο “ταξάτοι” ή “ταξεώται” και από το β’ μισό του 10ου αι. με τον όρο “τάγμα”.
Η μελέτη εγκρίθηκε ως διδακτορική διατριβή από το Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Α.Π. θ. το 1985 και εκδόθηκε σε περιορισμένο αριθμό αντιτύπων. Το γεγονός αυτό, καθώς και η παρέλευση σημαντικού χρόνου από τη δημοσίευση του βιβλίου, όπως και η ευρύτατη χρήση του από τους σπουδαστές της Βυζαντινής Ιστορίας και κυρίως από τους μελετητές των διοικητικών και στρατιωτικών θεσμών του Βυζαντίου επέβαλλαν την ανατύπωσή του. Το έργο της επανεκτύπωσης του βιβλίου με μικρές συμπληρώσεις και διορθώσεις και με την προσθήκη παραρτήματος με τη βασική νεότερη βιβλιογραφία, ανέλαβε ο εκδοτικός οίκος “Βάνιας”, στον οποίο και εκφράζω ης ιδιαίτερες ευχαριστίες μου.