Το Εβραϊκό ζήτημα

Στο βιβλίο του Το Εβραϊκό Ζήτημα (1843), ο Μπρούνο
Μπάουερ υποστήριξε ότι οι Εβραίοι θα μπορούσαν να επι-
τύχουν πολιτική χειραφέτηση μόνο εάν εγκαταλείψουν την
ιδιαίτερη θρησκευτική τους συνείδηση. Πίστευε ότι η πο-
λιτική χειραφέτηση απαιτεί ένα κοσμικό κράτος και ένα τέ-
τοιο κράτος δεν άφηνε κανένα «χώρο» για κοινωνικές
ταυτότητες όπως η θρησκεία. Σύμφωνα με τον Μπάουερ,
τέτοιες θρησκευτικές απαιτήσεις είναι ασυμβίβαστες με την
ιδέα των «Δικαιωμάτων του Ανθρώπου». Η αληθινή πολι-
τική χειραφέτηση, για τον Μπάουερ, απαιτεί την κατάρ-
γηση της θρησκείας.
Ο Καρλ Μαρξ απάντησε στον Μπάουερ στο δοκίμιό του
Για το Εβραϊκό Ζήτημα το 1844. Ο Μαρξ απέρριψε την
άποψη του Μπάουερ ότι η φύση της εβραϊκής θρησκείας
εμπόδιζε την αφομοίωση από τους Εβραίους. Αντίθετα, ο
Μαρξ επιτίθεται στην ίδια τη διατύπωση του Μπάουερ για
το ερώτημα «μπορούν οι Εβραίοι να χειραφετηθούν πολι-
τικά;» ως ουσιαστικά συγκάλυψη της φύσης της ίδιας της
πολιτικής χειραφέτησης.
Ο Μαρξ χρησιμοποιεί το δοκίμιο του Μπάουερ ως
αφορμή για τη δική του ανάλυση των φιλελεύθερων δι-
καιωμάτων. Ο Μαρξ υποστηρίζει ότι ο Μπάουερ κάνει
λάθος στην υπόθεση ότι σε ένα «κοσμικό κράτος», η θρη-
σκεία δεν θα παίζει πλέον εξέχοντα ρόλο στην κοινωνική
ζωή. Ως παράδειγμα, αναφέρεται στη διάχυση της θρη-
σκείας στις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες, σε αντίθεση με
την Πρωσία, δεν είχαν επίσημη θρησκεία…