Τρυγών η φιλέρημος

Αρκούντως λησμονημένος ως διηγηματογράφος και παντελώς ανεξερεύνητος ως δραματουργός, ο Αλέξανδρος Μωραϊτίδης παραμένει έως και σήμερα ένας εν πολλοίς γνωστός-άγνωστος της νεοελληνικής λογοτεχνίας, καλυμμένος κάτω από τη βαριά σκιά της καλλιτεχνικής δημιουργίας τού τρίτου του εξαδέλφου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Το βιβλίο δεν φιλοδοξεί να αποκαταστήσει αυτή τη λογοτεχνική αδικία –η οποία άλλωστε έχει επισημανθεί ήδη εδώ και πολλές δεκαετίες από αρκετούς μελετητές του διηγηματογραφικού του έργου- επιχειρεί όμως να μελετήσει νηφάλια το έργο του, κυρίως το θεατρικό, εντάσσοντάς το μέσα στο ιστορικό, ιδεολογικό και αισθητικό πλαίσιο της εποχής του, δηλαδή κυρίως του τελευταίου τέταρτου του 19ου αιώνα, αλλά και του πρώτου τέταρτου του 20ού. Η μελέτη της δραματουργίας του επιχειρεί να ανατρέψει τον αποκλειστικό χαρακτηρισμό του συγγραφέα ως ηθογράφου –χαρακτηρισμός που συνοδεύει μονίμως τη διη­γηματογραφία του– και να τον εισαγάγει στο πεδίο του πολιτικού φαινομένου του ελληνικού εθνικισμού του 19ου αιώνα που επηρεάζει και τις αισθητικές του επιλογές. Η εθνική ιστορία και ο εγχώριος εκκοσμικευμένος πολιτικός αλυτρωτισμός διαπλέκονται στo θέατρο του Μωραϊτίδη με τη μεταφυσική της Ορθοδοξίας, προκειμένου να προσφερθεί το όραμα του μελλοντικού πεπρωμένου της απελευθερωμένης ελληνικής φυλής, της θεϊκής αποστολής του περιούσιου λαού. Στον αισθητικό τομέα, εξετάζεται το ρομαντικό οπλοστάσιο των «σαιξπηριζουσών» τραγωδιών του, αλλά και τα αστικά ηθογραφικά μονοπάτια των κωμωδιών του, ενώ ανιχνεύεται και η «τύχη» των έργων του στους ποιητικούς διαγωνισμούς, αλλά και στη σκηνή του 19ου αιώνα. Το βιβλίο συνοδεύεται από την έκδοση του χειρόγραφου δράματός του Πόλεως άλωσις.