Η Αϊσέ και η αδελφή της η Λεϊλά, παρά τη ζέστη και την αναχώρηση όλων των στρατευμάτων στο μέτωπο, είχαν κερδίσει επίσης σημαντικά ποσά. Η σταθερή πελατεία τους αποτελoύνταν εξάλλου από ανθρώπους των μετόπισθεν, αξιωματικούς και γραμματείς της διοίκησης ή της επιμελητείας, των μεγάλων επιτελείων, των διαφόρων βάσεων, του λιμανιού, του ταχυδρομείου, της λογοκρισίας, του υγειονομικού, και περιλάμβανε επίσης μερικούς πολίτες. Η εφήμερη πελατεία ανανεωνόταν συνεχώς: αξιωματικοί που ξεμπάρκαραν στο λιμάνι κι έμεναν για λίγο πριν προωθηθούν στο μέτωπο, τραυματίες που ανάρρωσαν κι έβγαιναν από το νοσοκομείο, αδειούχοι και σύνδεσμοι που μετέφεραν πληροφορίες για τις μονάδες τους. Μετά ήρθαν ενισχύσεις. Είδαμε να παρελαύνουν στην πόλη μεγαλόσωμοι και γεροδεμένοι Ρώσοι στρατιώτες με έναν μικρόσωμο στρατηγό, και Ιταλοί μικρόσωμοι και στιβαροί στρατιώτες με επικεφαλής έναν γιγαντόσωμο στρατηγό.
Από λούστρος ξεκίνησε ο αγνώστου πατρός Ισμαήλ στην πολυπολιτισμική Θεσσαλονίκη του 1916 κι έβαλε στόχο να πλουτίσει. Η ιστορική στιγμή θα τον ευνοήσει; Στην πόλη που μόλις πρόσφατα έχει ενταχθεί στην ελληνική επικράτεια συνυπάρχουν χριστιανοί (βενιζελικοί και βασιλικοί), εβραίοι και μουσουλμάνοι, ενώ, μεσούντος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, έχουν συγκεντρωθεί πολυάριθμα στρατεύματα της Αντάντ: Άγγλοι, Γάλλοι, Ρώσοι, Ιταλοί και Σέρβοι. Ο Ισμαήλ αποδύεται σε έναν αγώνα εύρεσης ή επιλογής ταυτότητας, μυείται στον έρωτα χάρη στην τσιγγάνα Αϊσέ και εκμεταλλεύεται την ευφυΐα του και τις περιστάσεις για να ανέλθει. Θα συναναστραφεί χαμηλόβαθμους θρησκευτικούς ποιμένες και στρατιωτικούς, μεγαλεμπόρους και χαμάληδες, πόρνες, διπλωμάτες και κατασκόπους. Θα διαβεί αλώβητος; Από τον Όλυμπο οι θεοί τον βλέπουν και κινούν τα νήματα στην πόλη όπου συνυπάρχουν πιστοί του Γιαχβέ, του Χριστού και του Αλλάχ.
Ο δημοσιογράφος και θεατρικός συγγραφέας Ζαν-Ζοζέ Φραππά, ακολουθώντας τη γαλλική Στρατιά της Ανατολής, φτάνει στρατιώτης στη Θεσσαλονίκη την κομβική χρονιά του 1916. Πιάνει τάχιστα τον σφυγμό της πόλης και γράφει εν θερμώ ένα γλαφυρό μυθιστόρημα φωτογραφίζοντας την πόλη, το κλίμα και τους ανθρώπους που βρέθηκαν εκεί, ντόπιους και περαστικούς αλλοεθνείς. Ένα ανθρώπινο χαρμάνι σ’ ένα αποκλεισμένο λιμάνι, σε μια διχασμένη χώρα, στη διάρκεια του Μεγάλου Πολέμου. Μια εξωτερική ματιά.
Ο Ζαν-Ζοζέ Φραππά (Jean-José Frappa), συγγραφέας και δημοσιογράφος, γεννήθηκε το 1882 στο Παρίσι όπου και πέθανε το 1939. Εργάστηκε σε πολλά περιοδικά, προτού να καταλήξει αρχισυντάκτης στο Monde Illustré.
Υπηρέτησε επί μακρόν στον γαλλικό στρατό κατά τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, εξού και παρασημοφορήθηκε, μεταξύ άλλων, με το παράσημο του ιππότη της Λεγεώνας της Τιμής και τον Πολεμικό Σταυρό 1914-1918. Τον Οκτώβριο του 1915 στάλθηκε ως στρατιωτικός σύνδεσμος με τις ιταλικές υπηρεσίες στη Στρατιά της Ανατολής, στη Θεσσαλονίκη, υπό τις διαταγές του στρατηγού Σαράιγ. Υπό την ιδιότητά του αυτή συναντήθηκε με τον Ελευθέριο Βενιζέλο. Τον Σεπτέμβριο του 1916 αρρώστησε από ελονοσία και επέστρεψε στο Παρίσι. Επανήλθε στη Θεσσαλονίκη, αλλά αρρώστησε ξανά και αναγκάστηκε να την εγκαταλείψει οριστικά τον Ιούνιο του 1917, δύο μήνες πριν από τη μεγάλη πυρκαγιά. Κατά την επιστροφή του με το τραίνο φαίνεται ότι ολοκλήρωσε και το παρόν μυθιστόρημἀ του.
Το 1921 εξέδωσε τις αναμνήσεις του από τον πόλεμο, και γενικότερα από τη Μακεδονία, με τίτλο Μακεδονία, Αναμνήσεις ενός αξιωματικού συνδέσμου στην Ανατολή. Εξέδωσε επίσης άλλα μυθιστορήματα, καθώς και θεατρικά έργα και κινηματογραφικά σενάρια.
Αξιολογήσεις
Δεν υπάρχει καμία αξιολόγηση ακόμη.